Trên cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang) từ tháng 10 đến tháng 12, hoa tam giác mạch đang nở rộ khắp hai bên sườn núi, thu hút đông đảo du khách. Khi những thửa ruộng bậc thang xong mùa vụ, những thảm hoa trắng hồng lại phủ trùm khắp địa đầu Tổ quốc. Đến đây, chúng ta không chỉ được vẻ đẹp của Tam giác mạch bạt ngàn mà còn được thưởng thức những món ăn đặc trưng trong mùa thu cao nguyên.

1. Xôi ngũ sắc

Xôi có 5 màu là đặc sản của người Tày trong mỗi dịp lễ hội và tết truyền thống, tượng trưng cho ngũ hành và sự thịnh vượng, phát đạt. Xôi được nấu bằng gạo nếp cái hoa vàng và thêm màu của gấc, lá gừng, nghệ, quả dành dành và lá cẩm. Món ăn tuy không có nhiều khác biệt về hương vị nhưng màu sắc bắt mắt và gạo dẻo, dễ ăn.

2. Bánh tam giác mạch

Vào mùa tam giác mạch, du khách đừng quên thưởng thức loại bánh cùng tên được làm từ hạt hoa. Để làm nên một chiếc bánh bùi xốp, người dân phải trải qua nhiều công đoạn như xay hạt, nhào bột, đúc bánh và nướng than hồng. Thành quả là loại bánh có màu sậm như nước cà phê sữa. Mỗi chiếc bánh tròn to được bán với giá 10.000 - 15.000 đồng ở các phiên chợ và quầy hàng địa phương. Du khách có thể mua về làm quà nhưng nên ăn sớm vì không để được lâu.

3. Thịt trâu gác bếp

Cũng giống như các tỉnh vùng núi phía Bắc, thịt trâu gác bếp là món ăn phổ biến ở Hà Giang. Miếng thịt trâu to để thớ dài, xiên vào que to treo lên gác bếp. Thịt đã được tẩm gia vị ớt, gừng và mắc khén. Ăn miếng thịt trâu khô gần giống như thịt bò khô dưới xuôi nhưng ngọt đậm đà hơn, ban đầu thấy vị hơi lạ nhưng càng ăn càng nghiền. Chính bởi thế mà khách du lịch tới Hà Giang thường mua về làm quà.

4. Cháo ấu tẩu

Có một câu nói rằng: "Chưa ăn ấu tẩu thì chưa đến Hà Giang". Đây là món cháo được nấu với loại củ độc có vị cay tê và mang tính nóng. Sau khi ngâm khoảng 4 tiếng cho mềm, củ được tán thành bột và nấu chung với gạo nếp, gạo tẻ, xương lợn. Phần cháo đặc biệt sánh và thơm, khi ăn có vị đắng nhẹ và những gì lưu lại trong vòm họng là vị ngọt nhẹ. Cháo ấu tẩu có thể được nấu chung với chân giò, trứng. Khi ăn, bạn có thể thêm rau mùi, dấm và hạt tiêu để trọn vị.

Không chỉ có hương vị thơm ngon, cháo ấu tẩu được người địa phương yêu thích vì có tác dụng giảm đau, trừ phong hàn, an thần và giúp ngủ ngon.

5. Bánh cuốn Đồng Văn

Khác với bánh cuốn Thanh Trì, bánh cuốn Phủ Lý, bánh cuốn vùng cao được ăn kèm với nước ninh xương. Bên trong bát nước dùng ngọt thanh sẽ có thêm giò, rau mùi và hành lá. Bạn có thể cho thêm mắm, chanh, ớt để nước dùng đậm đà hơn.

Ngoài loại bánh nhân thịt băm, mộc nhĩ, du khách có thể thưởng thức qua bánh cuốn trứng với phần nhân chín đào. Mặc dù được bán nhiều nơi trên toàn tỉnh, bánh cuốn ở Đồng Văn vẫn nhận được nhiều lời khen nhất. Bạn có thể tìm ăn thử ở khu phố cổ của huyện. Mỗi đĩa dao động 20.000 - 50.000 đồng một suất tùy theo yêu cầu.

6. Thắng dền

Gần giống bánh trôi tàu, thắng dền ở Hà Giang được làm từ bột gạo nếp. Từng viên bánh được nặn tròn và nhỏ hơn, bên trong không có nhân. Một số quán ăn hiện nay còn cho thêm màu sắc tự nhiên để viên bánh hấp dẫn hơn.

Nước chan nấu từ đường hoa mai và gừng, bên trên rắc lạc rang, vừng và dừa nạo. Khi ăn, thắng dền có vị ngọt thanh, ấm nóng, phù hợp với tiết trời se lạnh ở vùng núi những ngày cuối năm.

7. Thịt lợn mán quay

Thịt lợn mán có đặc trưng là săn chắc, nhiều nạc và ít mỡ. Thịt có thể dùng để hấp, nướng, xào lăn và quay. Nhiều du khách chọn món quay vì có lớp da giòn, thịt bên trong chín mềm và giữ được vị ngọt tự nhiên. Các quán thường bán theo đĩa với giá 100.000 đồng.